[ Pobierz całość w formacie PDF ]
tylko odroczone, na długo odroczone?... Czy znów
kiedyś nie będzie musiał nastąpić jeszcze
straszniejszy, jeszcze dłużej przygotowywany
wybuch starego pożaru? Więcej jeszcze: czy
właśnie tego nie należy sobie ze wszystkich sił ży-
czyć? Nawet chcieć? Nawet żądać?... Kto w miejs-
cu tem zacznie, jak moi czytelnicy, rozmyślać,
myśl rozwijać, temu trudno będzie dojść z tem
prędko do końca, - a to powód wystarczający,
abym sam doszedł do końca, przypuściwszy, że
oddawna stało się dość jasne, czego chcę, do
czego zmierzam właśnie przez to niebezpieczne
hasło, które ostatnia ma książka nosi na grzbiecie:
»Poza dobrem i zÅ‚em«... To bynajmniej nie znaczy
»Poza dobrem i lichem«.
U w a g a. Korzystam ze sposobności, którą
nastręcza mi ta rozprawa, by wyrazić publicznie i
formalnie życzenie, wyjawiane dotąd przeze mnie
tylko okolicznościowo w rozmowach z uczonymi:
64/67
mianowicie, aby któryś z fakultetów filozoficznych
przez rozpisanie szeregu nagród akademickich
zechciał się zasłużyć około popierania studyów
nad historyą moralności - może ta książka posłuży
jako bodziec w tym kierunku. Co się tyczy możli-
wości tego rodzaju, stawiam następujące zagad-
nienie, które zasługuje na uwagę zarówno
filologów i historyków, jak i właściwych uczonych
filozofów z powołania.
»Jakie wskazówki daje jÄ™zykoznawstwo, w
szczególności badania etymologiczne, do dziejów
rozwoju pojęć moralnych?«.
- Z drugiej strony oczywiście należy pozyskać
dla tych problematów (o wartości dotychcza-
sowych ocen wartości) wspóudział fizyologów i
medyków: przyczem niechaj zawodowym filozo-
fom pozostawiona będzie i w tym poszczególnym
wypadku rola obrońców i pośredników, gdy im się
na ogół udało przekształcić owe tak zaostrzone
początkowo i nieufne stosunki pomiędzy filozofią,
fizyologiÄ… i medycynÄ… w najprzyjazniejszÄ… i na-
jowocniejszÄ… wzajemnÄ… wymianÄ™.
W rzeczy samej wszystkie tablice wartości,
wszystkie »powinieneÅ›«, znane historyi lub
badaniom etnologicznym, wymagajÄ…
przedewszystkiem fizyologicznego oświetlenia i
wytłumaczenia, w każdym razie prędzej niż psy-
65/67
chologicznego; tak samo wszystkie czekajÄ… kry-
tyki ze strony wiedzy medycznej. Pytanie: jakÄ…
wartość ma ta lub owa tablica dóbr czyli »moral-
ność«? należy stawiać w najrozmaitszych per-
spektywach; nie można mianowicie rozbierać
dość subtelnie kwestyi »wart dla jakiego celu?«
Naprzykład coś, coby miało widoczną wartość ze
względu na najwyższą niespożytość rasy (lub
spotęgowanie jej siły przystosowawczej do
pewnego klimatu lub na osiągnięcie największej
liczby), nie miałoby wcale tej samej wartości, gdy-
by chodziło o wytworzenie silniejszego typu. Do-
bro najliczniejszych i dobro najmniej licznych to
dwa przeciwległe punkty zapatrywania na
wartość. Uważanie pierwszego za więcej wartoś-
ciowy już sam w sobie, pozostawiamy naiwności
angielskich biologów... Wszystkie umiejętności
winny teraz torować drogę zadaniu filozofów,
zadaniu przyszłości, tak pojętemu, że filozof ma
rozwiązać problemat wartości, ma ustanawiać
stopnie wartości.
Koniec wersji demonstracyjnej.
ROZPRAWA DRUGA:
Niedostępny w wersji demonstracyjnej
ROZPRAWA TRZECIA:
Niedostępny w wersji demonstracyjnej
Niniejsza darmowa publikacja zawiera jedynie fragment
pełnej wersji całej publikacji.
Aby przeczytać ten tytuł w pełnej wersji kliknij tutaj.
Niniejsza publikacja może być kopiowana, oraz dowolnie
rozprowadzana tylko i wyłącznie w formie dostarczonej przez
NetPress Digital Sp. z o.o., operatora sklepu na którym można
nabyć niniejszy tytuł w pełnej wersji. Zabronione są
jakiekolwiek zmiany w zawartości publikacji bez pisemnej
zgody
NetPress oraz wydawcy niniejszej publikacji. Zabrania siÄ™ jej
od-sprzedaży, zgodnie z regulaminem serwisu.
Pełna wersja niniejszej publikacji jest do nabycia w sklepie
internetowym Nexto.pl.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]